W CO WIERZYMY I JAK WIERZYMY, CZYLI 6 KSIĄŻEK O MEANDRACH WIARY

29.05.2019

W co wierzą Polacy? Jak wierzą Polacy? Jak i w co wierzą ludzie w innych częściach świata? Czym jest wiara dla milionów wiernych, co dla nich oznacza i jak się przejawia? To bardzo ciekawe pytania, na które w równie ciekawy sposób odpowiadają książki opisane poniżej. Okazuje się, że książek z literatury faktu o wierze i dotyczących wiary jest w księgarniach bardzo dużo i każdy może wybrać spośród nich taką, która pokaże wiarę i religię z innego punktu widzenia.

 

Zacznijmy więc od tej najnowszej, która ukazała się w księgarniach kilka tygodni temu. To fajnie napisany, często z humorem, przeradzającym się w śmiech przez łzy, reportaż Tomasza Kwaśniewskiego „W co wierzą Polacy?”. Podtytuł tej książki wyjaśnia, z jakim rodzajem wiary będziemy mieli do czynienia, brzmi on następująco: „Śledztwo w sprawie wróżek, jasnowidzów, szeptuch…”. Dzięki Kwaśniewskiemu oglądamy zupełnie inny poziom wiary – jeśli można tak obrazowo powiedzieć – bo dzięki Kwaśniewskiemu zaczynamy zauważać, że nie ma jednej wiary, że wiara składa się z warstw. W Polsce główną warstwą jest zwykle wiara katolicka, ale pod nią znajdziemy wiary pomniejsze, cienkie warstewki, które tworzą skomplikowany układ wierzeń Polek i Polaków. Bo oto okazuje się, o czym dowiadujemy się już z tylnej okładki książki, że „co siódmy Polak odwiedził wróżkę, ponad połowa czyta horoskopy, a jeden na sześciu jest przywiązany do magicznego amuletu”.

W książce Kwaśniewskiego najważniejsze i najciekawsze jest więc nie tyle to „w co wierzą Polacy”, ale jak wierzą, jak udaje im się godzić wiarę chrześcijańską z wiarą w moc wróżek, jasnowidzów, amuletów, czy horoskopów. Reporter w swojej książce pokazuje nam, że de facto nie ma jednej wiary, że nie jest ona monolitem, raczej czymś w rodzaju zespołu wierzeń, w których możemy łatwo wyodrębnić główne nurty, ale który składa się z wielu nurtów i nurcików dodatkowych, uzupełniających, współoddziałujących na siebie.

A co się dzieje z ludźmi, kiedy stykają się z cudem? O tym pisze w świetnym reportażu Piotr Nesterowicz. Jego książka „Cudowna” była kilka lat temu nominowana do Nike. To opowieść o dziewczynce, której objawiła się Matka Boska i o tym, co się stało z dziewczynką i jej rodziną, kiedy o objawieniach dowiedziała najpierw cała okolica, potem dowiedział się ksiądz, a na końcu PRL-owska władza. Pomieszanie sacrum z profanum i świetny portret polskiego społeczeństwa, to chyba dla mnie dwa najważniejsze elementy tej opowieści. Przeczytajcie koniecznie, żeby zobaczyć z bliska, jak pogmatwana może być ludzka wiara.

O często pogmatwanych drogach, jakimi kroczy nasza wiara, pisze także Wojciech Tochman w swoim zbiorze reportaży „Bóg zapłać”. Książka weszła już do klasyki polskiego reportażu. Pojawiła się po raz pierwszy w księgarniach w 2010 roku i miała już kilka wydań. Nie mogłem jej więc pominąć w tym zestawieniu. Bohaterami książki Tochmana są ludzie, których wiara została wystawiona na próbę. A najciekawsze jest obserwowanie, jak każda z opisanych osób w inny sposób radzi sobie z przeciwnościami losu i gdzie w swoim życiu umiejscawia swoją wiarę.

Pozostając jeszcze na chwilę w Polsce, chciałbym zwrócić Waszą uwagę na reportaż Marcina Wójcika „W rodzinie ojca mego”. To opowieść o rodzinie Radia Maryja i trochę też o ojcu Tadeuszu Rydzyku, który to radio stworzył. Książka jest ciekawa z dwóch powodów. Po pierwsze, pokazuje nam zamknięty świat rodziny Radia Maryja, krąg osób związanych z radiem, a także sylwetkę samego Rydzyka. Rzadko mamy możliwość z takiego bliska oglądać tę społeczność. Po drugie jest to książka o tym, kiedy wiara w Boga zaczyna przekształcać się w wiarę w człowieka. Wójcik dobrze pokazuje, jak silny może być ten rodzaj wiary.

A teraz już opuszczamy Polskę i lecimy do Meksyku. Kilka miesięcy temu do księgarni trafiła ciekawa historia o współczesnych wierzeniach tego kraju. „Dzieci szóstego słońca” Oli Synowiec to książka w której autorka stara się pokazać, jak dziś w XXI wieku tradycyjne, lub pozujące na tradycyjne, wierzenia zyskują popularność wśród młodych Meksykanów.

Okazuje się, że nie wszystko jest takie tradycyjne, jak się na pierwszy rzut oka wydaje. Dawne wierzenia wcale nie są dawne, wielowiekowa tradycja nie jest wielowiekowa, a świętym napojem staje się Coca-Cola.

Polecam przy czytaniu tej książki spróbować sobie porównać, w czym niektóre praktyki religijne Meksykanów podobne są do praktyk religijnych w Polsce. Będzie to naprawdę ciekawa zabawa intelektualna.

I na koniec książka, którą można nazwać podręcznikiem dla tych, którzy chcą zrozumieć islam. Wiele uwagi poświęca się dziś w mediach islamowi, wiele informacji o tej religii jest jednak niepełnych, niektóre są nieprawdziwe. Książka „Co to jest islam?” wyjaśnia wszystkie wątpliwości na temat współczesnego islamu. Jej podtytuł brzmi „Książka dla dzieci i dorosłych” i muszę potwierdzić, że jest to książka napisana tak prostym językiem, że mogą ją czytać nawet dzieci. Co więcej, zbudowana jest w formie dialogu ojca muzułmanina z dorastającą córką, która ma wiele pytań i wątpliwości w związku z religią, w jakiej się urodziła. Polecam każdemu, kto chciałby się czegoś o islamie dowiedzieć, kto islamu się boi lub czuje, że nie do końca go rozumie.

 

Wybrane książki kupisz w Inmedio, Relay, Discover Poland, The Warsaw Store i Virgin. Polecamy!

Tomasz Kwiaśniewski „W co wierzę Polacy?”. Wydawnictwo Znak. Kraków 2019

 

 

Autor

Rafał Hetman
Rafał Hetman
Prowadzi bloga CzytamRecenzuje.pl, który poświęcony jest książkom z kategorii literatury faktu. Jako dziennikarz publikował w „Gazecie Wyborczej”, „Polsce the Times” i magazynach branżowych.
Artykuły autora