Artbooki i fotobooki – co to takiego?
Artbooki to szczególne projekty w postaci książek, łączące w sobie cechy tradycyjnej książki oraz sztuki. Od niedawna tego typu publikacje wzbudzają w Polsce zainteresowanie i zdobywają grono zwolenników. To co niezwykłe w artbookach to fakt, że są to projekty artystyczne zaplanowane od treści po okładkę. Tu każdy element jest ważny i tworzy spójną całość. Artbooki to eksperymenty artystyczne polegające na niestandardowym połączeniu obrazu, tekstu i oprawy graficznej. Często są to odważne inicjatywy wydawnictw i artystów prezentujące odmienne podejście do tradycyjnie pojmowanych publikacji. Poruszana tematyka to przede wszystkim sztuka i architektura, a w fotobookach fotografia.
Moda na tego typu publikacje trwa już od kilku lat w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, gdzie na rynku istnieją instytucje wyspecjalizowane w ich wydawaniu, a wydawcy artbooków spotykają się na cyklicznych imprezach. Firmy te nawiązują współpracę z małymi wydawnictwami z całego świata, w tym także z Polski.
Artbooki mogą być obiektami kolekcjonerskimi. Z założenia wydawane są w małych nakładach, a dodatkowo często ukazują się wersje limitowane o nakładzie niekiedy tylko kilkunastu egzemplarzy. Albumy często są numerowane, a wersje kolekcjonerskie zawierają ręcznie wykonane elementy, dołączone rysunki czy odbitki zdjęć.
Polskie artbooki i fotobooki zostały docenione przez międzynarodowy rynek wydawniczy i regularnie zdobywają nagrody. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów rodzimych projektów.
ABR 006, Radek Szlaga i Wojciech Bąkowski – nieautoryzowana biografia Ziemniaka Ziemka to przykład polskiego artbooka, w którym Radek Szlaga opowiada i rysuje historię, a do której Wojciech Bąkowski nagrał słuchowisko. Do książek dołączone zostały pochodzące z recyklingu kasety ze słuchowiskiem oraz walkman. Okładka została ręcznie wykonana przez Radka Szlagę. Publikację wydano tylko w 20 egzemplarzach, a każdy z nich to unikat.
Kolejnym przykładem artystycznej publikacji jest fotobook Pozdrowienia z Auschwitz Pawła Szypulskiego. Album zawiera wyszukane w archiwach i na aukcjach stare pocztówki wysyłane przez osoby zwiedzające obóz zagłady Auschwitz. Kontrast zdjęć i treści jest tu zaskakujący, gdyż przesyłanym pozdrowieniom towarzyszą zdjęcia bramy obozu i pieców krematoryjnych. Album ukazał się w nakładzie 1000 egzemplarzy w języku polskim i angielskim.
Zbiór rysunków Leszka Knaflewskiego FROFENIA to unikalny album prac artysty. Został on wydany na brązowym recyklingowym kartonie, który ma kojarzyć się ze szkicownikami, w których rysował w latach osiemdziesiątych. Wydanie kolekcjonerskie ukazało się tylko w 30 sygnowanych egzemplarzach – na każdym z nich artysta własnoręcznie naszkicował ilustrację. Zbiór został umieszczony w ręcznie wykonanym pudełku, oprawionym w ciemnoszare płótno. Do wersji kolekcjonerskiej dołączono dodatkowy zeszyt z reprodukcjami szkiców Leszka Knaflewskiego.
Artbooki i fotobooki to wyraz artystycznych działań, gdzie przekazywana treść jest równie ważna co jej graficzna oprawa. Efektem wspólnej pracy artystów i wydawnictw są produkty, które można traktować jako obiekty sztuki. Te specjalne wydania powinny zainteresować czytelników – kolekcjonerów, którzy poza treścią cenią sobie estetyczne wrażenia towarzyszące lekturze.
