CZŁOWIEK JAKO OSOBLIWE ZWIERZĘ

23.04.2019

Kiedyś porównanie człowieka do zwierzęcia było przede wszystkim obraźliwe dla tego pierwszego. Ostatnie odkrycia naukowe i obserwacje zachowań ludzkich oraz zwierzęcych komplikują nam jednak to porównanie. Zajrzyjmy do kilku nowości, które dają obraz tego, o czym piszę.

Z DYSTANSEM

Jaś Kapela, poeta i publicysta związany z „Krytyką Polityczną”, autor między innymi poruszającej książki „Polskie mięso”, postanowił opisać Warszawę z perspektywy klubów. „Tu byłem, tu ćpałem, tu piłem” – widnieje na okładce jego książki i właściwie jest to w pewien sposób bardzo trafne streszczenie tego, co dostajemy w środku.

Kapela opowiada więc o tym, gdzie i jak się bawić. Charakteryzuje kolejno – bo rozdziały układają się w alfabetyczny spis klubów – wybrane miejsca, wspominając swoje doświadczenia, czasem najzwyczajniej w świecie, radząc, dokąd pójść, jak się zachować, na co zwrócić uwagę.

A wiedzę na temat klubów Warszawy ma narrator tej opowieści potężną. Obok poczciwych i wysłużonych lokali nie brakuje tu kontrowersyjnych centrów rozpusty. Jest więc „Amatorska”, „Glam”, „Impreza Chrześcijańskich Singli”, legendarny już, niestety, „Le Madame”, „Planu B” czy „Wixapolu”.

Z reporterską swadą Kapela prowadzi nas przez rozimprezowaną Warszawę. Trzeba będzie uważać, nie tylko ze względu na ceny czy ilość używek. Kapeli nie obcy jest sarkazm ani ironia, co sprawia, że „przewodnik po warszawskich klubach” to książka przeznaczona nie tyle dla antropologów codzienności, ile raczej dla patrzących lekko z dystansu na ćpuńskie perypetie.

W każdym razie bez obaw można po tę książkę sięgnąć: momentami wciąga, ale nie uzależnia.

CIEMNE INTERESY

Wcale nie żegnamy się z Warszawą, choć na chwilę potrzebujemy się przenieść do Dubaju. To tam właśnie, Marcin Margielewski, autor książki „Jak podrywają szejkowie”, zaczyna swoją opowieść. Na początku jest zresztą jednocześnie i podekscytowany i lekko przestraszony. Przybysza potraktowano bowiem dość surowo, a jego wspaniała miejscówka wydawała się więzieniem. Z czasem jednak okazało się, że czeka go niezwykła przygoda. A raczej niezwykła opowieść.

Głównym bohaterem staje się książę Abed, syn jednego z arabskich szejków, człowieka bogatego i o nieprzeciętnej urodzie. Abed jest też, jak mówi autor książki, „wielbicielem kobiet i pięknych kobiet”.

Rzecz na początku rozgrywa się w Warszawie, dokąd Abed przyjechał, by – użyć słów z książki – „rozbudzić w sobie mężczyznę”. Potem dojdzie do tego Londyn. Są tu oczywiście kobiety, pojawiają się też i używki.

W tle tej podlanej ekscesami opowieści ważną rolę odgrywają islam, specyficzna kultura, trudne relacje (zwłaszcza z ojcem), ciemne interesy. W książce przekłada się to na sceny z dyskotek przeplatające się z cytatami z pism islamskich. Nie jest to jednak klasyczny reportaż. „Jak podrywają szejkowie” to raczej napisana z nerwem opowieść obyczajowa z realistycznymi elementami.

Od razu też uprzedzę: uważajcie z lekturą, zwłaszcza że „w świecie szejków nawet rzeczy z pozoru przypadkowe zawsze są zaplanowane”.


WYSŁUCHAĆ UWAŻNIE

Odkrywanie tajemnic to najwyraźniej dobry temat na książkę. Z jednej strony bowiem mamy „szejków”, a z drugiej – wśród nowości – pojawiają się „Skazane”. Z tytułowymi bohaterkami, osadzonymi w warszawskim areszcie na Grochowie, rozmawiają Katarzyna Borowska i Anna Matusiak-Rześniowiecka.

I, dodajmy od razu, nie są to łatwe rozmowy.

Pierwsza z bohaterek, Żaneta, dorastała w patologicznej rodzinie. Przez prawie dwie dekady nie znała także swojego brata. Potem ich relacje się ułożyły, choć on obecnie nie odpisuje na jej listy. „Jest chyba obrażony” – mówi Żaneta, przyznając że w więzieniu siedzi po raz kolejny. Narkotykowy nałóg sprawił, że zaczęła kraść. Trafiła więc za kratki, nie pozwoliła sobie pomóc. Ma jednak wciąż nadzieję na normalne życie, najlepiej u boku ukochanego.

Inna ze skazanych, Dagmara, zaciągała kredyty, których nie była potem w stanie spłacić. Nie brała nigdy narkotyków, nie miała problemów z alkoholem, ale i bez tego jej życie się rozpadło – straciła córki, kontakt z mężem. „Jak opowiadam dziewczynom [z aresztu] o mojej sytuacji rodzinnej, czuję się naprawdę stara” – mówi swoim wywiadowczyniom.

To tylko dwie z dwunastu historii.

Każda z kolejnych to osobista trauma, często ból, wiele cierpienia. Wysłuchanie nie zmieni ich losu, ale samo zrozumienie daje już bardzo wiele.

 

WILCZE SZKOŁY

Odetchnijmy na chwilę od naprawdę ciężkich spraw. Poprzebywajmy w towarzystwie istot, od których możemy się wiele nauczyć. O wilkach mowa.

Wbrew obiegowym, utrwalanym przez bajki, opiniom, wilki wcale nie są podstępne. Wręcz przeciwnie! Okazuje się, że mamy do czynienia ze wspaniałym gatunkiem. Od wilków bowiem możemy nauczyć się nie tylko harmonijnego życia we wspólnocie, ale również docenienia roli starszych czy wagi jednoczących rytuałów, nauczymy się także od wilków planowania (!) czy zabawy (!).

Elli H. Radinger, kiedyś adwokatka, a obecnie miłośniczka wilków, opisała to wszystko klarownie w książce o znamiennym tytule „Mądrość wilków”. Jej opowieść wypełniona jest nie tylko anegdotami, ale i ciekawostkami przyrodniczymi oraz własnymi obserwacjami. Radinger niemal od trzech dekad podgląda bowiem życie dzikich wilków i na tej podstawie twierdzi, że od tych wspaniałych zwierząt możemy się wiele nauczyć.

Mnie przekonała.

 

 

Jaś Kapela, „Warszawa wciąga. Tu byłem. Tu ćpałem. Tu piłem. Przewodnik po warszawskich klubach”. Czerwone i Czarne, Warszawa 2019.

Marcin Margielewski, „Jak podrywają szejkowie”. Prószyński i S-ka, Warszawa 2019.

Katarzyna Borowska, Anna Matusiak-Rześniowiecka, „Skazane. Historie prawdziwe”. Wielka Litera, Warszawa 2019.

Elli H. Radinger, „Mądrość wilków”. Przeł. Ewa Kochanowska. Czarna Owca, Warszawa 2019.

Autor

Marcin Wilk
Marcin Wilk
Marcin Wilk – dziennikarz, publicysta, kurator. Freelancer. Współpracuje m.in. z miesięcznikiem „Znak“ oraz „Charaktery” i Instytutem Goethego w Krakowie. Współtwórca i przez wiele lat kurator pasma Przemysły Książki na Festiwalu Conrada. Autor m.in. biografii „Tyle słońca. Anna Jantar“ (2015), „Kwiatkowska. Żarty się skończyły” (2019) oraz reportażu historycznego „Pokój z widokiem. Lato 1939” (2019). Aktywny w mediach społecznościowych jako Wyliczanka, a także jako twórca cyklu na YT #rozmoWyliczanki oraz podcastu „U Wilka mowa”.
Artykuły autora