WŁASNĄ DROGĄ

18.09.2018

Jesień sprzyja zadumie, a zaduma sprzyja melancholii. Lepiej podjąć więc wcześniej jakieś kroki zapobiegawcze i na przykład przygotować listę książek, które skierują naszą uwagę ku czemuś innemu – na przykład ku życiu innych ludzi. Poniżej cztery propozycje.

mess-produkt-o-zyciu

POD GÓRKĘ

Zaczniemy od góry, a raczej od gór, bo bohater książki, którą mam na myśli – Reinhold Messner – to jeden z najwybitniejszych wspinaczy, jakich zna historia ludzkości. Jako pierwszy człowiek zdobył Koronę Himalajów i Karakorum, czyli komplet ośmiotysięczników świata. Zdobywał je w sumie przez 16 lat, a zadanie zrealizował ponad 30 lat temu.

Teraz Messner jest już po 70.

To dobry moment, by dokonać podsumowania, więc naturalną rzeczą było, że musiała powstać taka książka jak „O życiu”.

To opowieść na wskroś autobiograficzna. Dowiadujemy się o dzieciństwie wspinacza, latach szkolnych, a potem trudach i wyzwaniach związanych z samą wspinaczką.

Wiele z tych rozdziałów układa się w swoiste historie z morałem.

Messner, niewątpliwie doświadczony człowiek, dzieli się z nami nie tylko przeżyciami i obserwacjami. Podpowiada także, jak żyć, co jest ważne, na czym budować sens życia.

Krzysztof Wielicki, znany alpinista i himalaista, zauważa, że Messner „zmusza czytelnika do zastanowienia się nad własnym życiem, wyborami i stosunkiem do innych ludzi”.

Smith_Widzi-mi-sie_500pcx

ŻYCIOPISANIE

Ukazał się niedawno zbiór esejów Zadie Smith. Część z Was pewnie doskonale ją kojarzy. Jej „Białe zęby” były i prawdopodobnie wciąż są czytane przez rzesze zafascynowanych czytelników i czytelniczek.

„Widzi mi się” na pierwszy rzut oka są zbiorem niezwiązanych ze sobą obserwacji, miniatur i krótkich tekstów. Wachlarz tematów jest zresztą dość szeroki. Mamy tu bowiem Brexit, mamy oczywiście Londyn, mamy trochę impresji, mamy nawet teksty ściśle związane z literaturą – m.in. o książce Ballarda.

Ostatnia część to tytułowe „Widzi mi się” i jest ona z wielu względów fascynującym fragmentem tej książki. Tytuły sygnalizują już, czego możemy się spodziewać. Na przykład „Poznajcie Justina Biebera!” oraz „Radość”.

Natomiast mnie zainteresowało „Życiopisanie”, w którym Smith wyjaśnia, co się stało, że nie prowadzi pamiętnika oraz gdzie szukać zapisków z jej „życiopisania” – autentycznego, szczerego, pozbawionego jakiegokolwiek upiększania.

Bardzo się cieszyłem na tę Zadie Smith i znowu się nie zawiodłem. Jeśli jesteście jeszcze przed lekturą, to już Wam zazdroszczę. To doskonała odtrutka na chłodniejsze jesienne wieczory.

Klich_Swiat-musi-miec-sens_500pcx

Z ZASADAMI

Do księgarń trafia wznowienie wywiadu-rzeki Aleksandry Klich z arcybiskupem Józefem Życińskim. Bardzo to frapująca lektura, być może też dlatego, że zarówno rozmówczyni, jak i rozmówca to wyjątkowi przedstawiciele polskiego Kościoła.

Klich pyta z ciekawości, pasji, troski – ale bez uniżoności. Bywa nawet krytyczna. Krytyczny bywa także i arcybiskup. Zresztą przy tematach, jakie podejmują, nie da się inaczej.

A rozmowy toczą się wokół: zwątpienia, samotności, przyjaźni, wolności, kobiet, seksu, a nawet pieniędzy czy prześladowań. Siłą rzeczy trzeba będzie wyrazić poglądy, niekoniecznie ortodoksyjne.

Całość kończy dziesięć zasad, których Klich nauczyła się od Życińskiego. Nie wymienię tutaj ich wszystkich, choć część warto zacytować. Na przykład „Szanuj drugiego człowieka”, „Nie obrażaj się na zmieniający się świat”, „Bądź wolny”, „Bądź tolerancyjny”, „Bądź odważny”.

Przeczytajcie z uwagą tę rozmowę. Dla wielu może być inspiracją.

skrzydla-dla-motyla-b-iext53006330

NARODZIĆ SIĘ RAZ JESZCZE

I na koniec książka najtrudniejsza z tych wszystkich, ale warta poznania, dlatego nie mogłem jej nie uwzględnić na tej krótkiej liście.

„Skrzydła dla motyla” to – wbrew komunikatowi, jaki niesie ze sobą tytuł – nie jest pogodna i radosna opowieść. A przynajmniej nie jest nią do pewnego momentu.

Masajka Ntailan Lolkoki dorasta w małym miasteczku Maralal na północy Kenii. Początkowo, zwłaszcza jako dziecko, prowadziła dość zwyczajne, można nawet powiedzieć spokojne, uporządkowane życie. Z czasem jednak ten świat runął.

W wieku dwunastu lat, zgodnie z tradycją swojego plemienia, dziewczynka zostaje obrzezana. „Moje ciało wyzdrowiało i nikt nie domagał się głębszego obrzezania. Jednak moja dusza pozostała okaleczona”.

Kilka lat później, już jako kobieta, Ntailan poznaje angielskiego żołnierza. Wyjeżdża wraz z nim do Europy, w końcu zamieszkuje w Niemczech. Ale małżeństwo rozpada się. Seks jest dla niej koszmarem.

Jako modelka – bo nią wkrótce zostaje – Ntailan odnosi na wybiegach pewne sukcesy. Trafia do elity świata showbiznesu. Ale okaleczona dusza raz po raz coraz dotkliwiej daje o sobie znać.

Książka „Skrzydła dla motyla” to ważne świadectwo kobiety, która nie tylko nie odwraca się od swojego bólu, ale przygląda się mu na tyle uważnie, że sama postanawia najpierw pomóc sobie, a potem pomagać również innym. Wspaniała, pouczająca historia. Pełen podziw dla bohaterki.

 

 

Zadie Smith, „Widzi mi się”. Przeł. Justyn Hunia, Jerzy Kozłowski, Agnieszka Pokojska. Znak, Kraków 2018

Reinhold Messner, „O życiu”. Przeł. Katarzyna Schmidt.

Aleksandra Klich, Józef Życiński. „Świat musi mieć sens”. Znak, Kraków 2018.

Ntailan Lolkoki, „Skrzydła dla motyla”. Przeł. Bartosz Nowacki. Prószyński i S-ka, Warszawa 2018.

Autor

Marcin Wilk
Marcin Wilk
Marcin Wilk – dziennikarz, publicysta, kurator. Freelancer. Współpracuje m.in. z miesięcznikiem „Znak“ oraz „Charaktery” i Instytutem Goethego w Krakowie. Współtwórca i przez wiele lat kurator pasma Przemysły Książki na Festiwalu Conrada. Autor m.in. biografii „Tyle słońca. Anna Jantar“ (2015), „Kwiatkowska. Żarty się skończyły” (2019) oraz reportażu historycznego „Pokój z widokiem. Lato 1939” (2019). Aktywny w mediach społecznościowych jako Wyliczanka, a także jako twórca cyklu na YT #rozmoWyliczanki oraz podcastu „U Wilka mowa”.
Artykuły autora